گیربکس، نقش اساسی در شتابگیری خودرو، حرکت در بزرگراه و مصرف بهینهی سوخت دارد. از آنجاییکه گیربکس شما هر روز بی سر و صدا از میان دندهها جابهجا میشود، ممکن است توجه زیادی به مایع گیربکس نداشته باشید یا به زمان تعویض روغن گیربکس فکر نکنید.
روغن گیربکس دائماً در تلاش است تا تنشهای وارد شده به گیربکس ماشین را کاهش دهد و آن را در اوج عملکرد خود نگه دارد. مانند بسیاری از روغنهای روانکاری خودرو، روغن گیربکس نیز بعد از یک دورهی زمانی مشخص نیاز به تعویض دارد. درصورتیکه بهموقع روغن گیربکس را تعویض نکنید، تجمع آهستهی رسوبات در آن منجر به مسدود شدن فیلتر گیربکس شده و میتواند به اجزای آن آسیب برساند.
در این مقاله از وبلاگ ایگل، تشخیص زمان تعویض روغن گیربکس و نحوهی تعویض آن را بهصورت گامبهگام به شما آموزش میدهیم تا مطمئن شوید گیربکس شما به بهترین شکل کار میکند. چه دست بهآچار باشید و از تعمیرات خودرو سر در بیاورید و چه مبتدی باشید و چیزی از خودرو ندانید، این متن به کمکتان خواهد آمد تا بهتر به خودروی خود رسیدگی کنید، پس در ادامهی مطلب همراه ما بمانید.
جلوگیری از سرقت خودرو
- ردیابی لحظهای و آنلاین خودرو
- هشدار روشن شدن خودرو
- خاموش کردن خودرو از راه دور
بهترین زمان تعویض روغن گیربکس
روغن گیربکس وظیفهای مشابه روغن موتور را انجام میدهد. در واقع روغن گیربکس، قطعات داخلی گیربکس را روغن کاری و از سایش قطعات گیربکس به یکدیگر و ایجاد اصطکاک جلوگیری میکند. علاوه بر این سطح گیربکس را از آلودگیها و گرد و غبار تمیز و آن را خنک میکند. با گذشت زمان، روغن گیربکس نیز کثیف میشود، خاصیت خود را از دست میدهد و در نهایت بر رانندگی شما تاثیر میگذارد. بنابراین برای جلوگیری از آسیب دیدن گیربکس باید بهموقع آن را تعویض کنید.
۱. تعویض روغن در گیربکس دستی
در گیربکسهای دستی معمولا بهمرور زمان، فرسایش دنده و یاتاقان باعث ایجاد ذرات فلزی بسیار ریزی در روغن گیربکس میشود و آن را آلوده میکند. این آلودگی مانع از آن میشود که روغن گیربکس بهدرستی عملیات روانسازی را انجام بدهد. پس باید زمان تعویض روغن گیربکس دستی را بدانید.
بهطور کلی توصیه میشود هر ۵۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر روغن گیربکس را عوض کنید، اما این عدد در هر خودرو متفاوت است، بنابراین بهتر است که دفترچه راهنمای خودروی خود را بررسی کنید تا ببینید سازندهی خودرو چه محدودهای را توصیه کرده است.
البته اگر عمدتاً در شهر رانندگی میکنید، توقفهای متعددی که دارید باعث افزایش دمای گیربکس شده و فشار بیشتری روی روغن گیربکس وارد میشود. شرایط دیگری مانند حمل بار سنگین یا بکسل کردن نیز این فشار را افزایش میدهد. در نتیجه روغن گیربکس سریعتر کارایی خود را از دست میدهد و زمان تعویض آن به هر ۲۵ هزار کیلومتر هم خواهد رسید.
۲. تعویض روغن در گیربکس اتوماتیک
در گیربکسهای اتوماتیک حرارت بیشتری نسبت به گیربکسهای دستی ایجاد میشود. همین افزایش دما و حرارت است که کیفیت روغن را کم میکند. فرسودگی قطعات داخل گیربکس هم مزید بر علت میشود و زمان تعویض روغن گیربکس را جلو میاندازد. نظر کارشناسان برای زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک هر ۱۰۰ هزار تا ۱۵۰ هزار کیلومتر است. البته زودتر از این زمان هم (مثلا هر ۵۰ هزار کیلومتر) میتوانید اقدام به تعویض روغن گیربکس کنید.
علائم خراب شدن یا تمام شدن روغن گیربکس
اگر میخواهید بررسی کنید که آیا مایع گیربکس شما در وضعیت خوبی قرار دارد یا خیر، میتوانید موارد زیر را بررسی کنید:
- تاخیر در تعویض دنده: سطح پایین روغن گیربکس معمولاً باعث تاخیر ۲ تا ۳ ثانیهای هنگام تعویض بین دندهها میشود.
- تیره شدن رنگ روغن گیربکس: روغن گیربکس اغلب به رنگ قرمز روشن است، اگر رنگ مایع گیربکس شما به قهوهای یا مشکی تغییر کرده ممکن است گیربکس آسیب دیده باشد.
- گرم شدن بیش از حد گیربکس: همانطور که موتور خودرو برای روانکاری تمام قطعات و کنترل دما به سطح مناسبی از روغن موتور نیاز دارد، گیربکس نیز به سطح مناسبی از روغن گیربکس نیاز دارد تا در دمای متعادلی کار کند و درصورتیکه سطح آن کاهش پیدا کند، در اثر اصطکاک قطعات گیربکس با یکدیگر، گرمای زیادی تولید میشود.
- تولید صداهای غیر معمول: با پایین آمدن سطح روغن گیربکس، قطعات و دندههای گیربکس بهخوبی روغنکاری نشده و این امر میتواند باعث ساییدگی چرخ دندهها به یکدیگر و در نتیجه ایجاد صدای نامعمولی مثل تقتق شود.
- استشمام بوی سوختگی: درصورتیکه روغن گیربکس نشت کند و سطح آن کم شود، نمیتواند بهخوبی اجزای گیربکس را خنک کند. در نتیجه در اثر گرم شدن بیش از اندازهی قطعات گیربکس، بوی سوختگی به مشام میرسد.
- ماشین برای حرکت به جلو یا عقب تلاش میکند: همانطور که گفتیم، روغن گیربکس به روانکاری قطعات متحرک خودرو از جمله دندهها کمک میکند. در صورتیکه سطح روغن به میزان کافی نباشد، چرخ دندهها خشک شده و بهسختی حرکت میکنند. همین امر موجب میشود که هنگام جلو بردن خودرو یا دنده عقب گرفتن با مشکل مواجه شوید.
مزایای تعویض منظم روغن گیربکس چیست؟
در ادامه برخی از مزایای تعویض دورهای و منظم روغن گیربکس را بررسی میکنیم:
۱. کاهش اصطکاک و سایش
روغن گیربکس با گذشت زمان خراب شده و کارایی خود را در روانکاری دندههای گیربکس از دست میدهد و این امر میتواند منجر به افزایش اصطکاک و در نهایت سایش و پارگی قطعات گیربکس شود. با تعویض منظم روغن گیربکس، میتوانید دندههای خودرو را بهدرستی روغن کاری کرده و از آسیب دیدن قطعات داخلی و خرابی گیربکس پیشگیری کنید.
۲. بهبود مصرف سوخت
وقتی چرخدندههای ماشین بهدرستی روغن کاری شوند، میتوانند راحتتر بچرخند و نیروی کمتری از موتور خودرو بگیرند. این امر بهنوبهی خود میتواند به بهبود مصرف سوخت و صرفهجویی در هزینههای شما منجر شود.
۳. افزایش عمر گیربکس
اگر بهدنبال استفادهی حداکثری از گیربکس خود هستید، باید روغن را بهصورت دورهای تعویض کنید. انجام این کار میتواند به کاهش فرسودگی و دوام بیشتر گیربکس کمک کند.
۵. خنک کردن موتور
وقتی چرخ دندهها بهدرستی روغن کاری شوند، گرمای کمتری تولید میکنند و همین امر به پایین نگه داشتن دمای موتور، افزایش طول عمر و بهبود راندمان کلی آن کمک میکند.
۶. تعمیرات کمتر
با تعویض منظم روغن گیربکس، میتوانید از مشکلات و خرابیهای رایج گیربکس جلوگیری کنید و هزینههای کمتری را متحمل شوید. بهعنوان مثال، پایین آمدن سطح روغن گیربکس میتواند باعث لغزش دندهها و در نهایت منجر به بروز مشکلات جدی در خودرو شود. اما تعویض بهموقع روغن گیربکس میتواند به جلوگیری از این نوع خرابی کمک و عمر طولانی گیربکس را تضمین کند.
تعویض روغن گیربکس همچنین میتواند به حذف آلایندهها و آلودگیهایی که در طول زمان ایجاد می شوند کمک کند و مانع از گرفتگی فیلترها و دریچههای گیربکس و خرابی آن شود.
۷. عملکرد آرامتر خودرو
هنگامیکه چرخ دندهها بهدرستی روغنکاری نمیشوند، میتوانند در حین چرخش، صدای آزاردهندهای تولید کنند و حتی ممکن است به مرور زمان باعث خراب شدن سایر اجزای ماشین شما شوند. با عوض کردن روغن گیربکس میتوانید صدا را کاهش دهید و از سایر قسمتهای وسیلهی نقلیهی خود محافظت کنید.
نحوهی بررسی سطح روغن گیربکس
برای اینکه به زمان مناسب تعویض روغن گیربکس پی ببرید، علاوه بر در نظرگرفتن نشانههایی که گفته شد، راه دیگری هم وجود دارد. در واقع با یک آزمایش ساده میتوانید متوجه شوید که آیا گیربکس شما به اندازه کافی دارای روغن هست یا نه. برای اینکار باید مراحل زیر را طی کنید:
- برای تشخیص سطح روغن گیربکس، موتور خودرو باید روشن و روغن گیربکس گرم باشد. بنابراین ابتدا باید خودروی خود را بر روی یک سطح صاف پارک و ترمز را فعال کنید و تا زمانیکه موتور گرم شود، منتظر بمانید.
- سپس درب خودرو را باز کنید و گِیج روغن گیربکس را بیرون بیاورید و آن را با یک پارچه یا حوله پاک و تمیز کنید.
- گِیج را وارد مخزن روغن گیربکس کنید و دو مرتبه بیرون بیاورید، سپس خط روغن روی گِیچ را بررسی کنید، اگر روغن گیربکس رو به اتمام است آن را تا سطح توصیه شده پر کنید.
مطالب مرتبط: دفترچه سرویس و نگهداری خودرو
در نهایت اینکه
حتی اگر گرانترین و باکیفیتترین روغن گیربکس را هم برای خودروی خود بخرید، باز هم لازم است که بهصورت دورهای آن را تعویض کنید تا کارایی خود را از دست ندهد. این را هم یادتان باشد که اگر در زمان مناسب برای خودرو و بخشهای مختلف آن هزینه نکنید، خسارات و آسیبهایی که بعداً بهوجود میآید، بسیار بیشتر خواهد شد.