سنسور اکسیژن، یک عنصر اساسی در موتور خودرو است و اگر چیزی باعث عدم کارایی درست این سنسور شود، می‌تواند در کل فرآیند احتراق داخلی خودرو اختلال ایجاد کند. خوشبختانه علائم خرابی سنسور اکسیژن به‌راحتی قابل تشخیص هستند و مالک خودرو می‌تواند به‌سرعت مشکل را برطرف کند.
در این مقاله از وبلاگ ایگل، به معرفی سنسور اکسیژن و کاربرد آن می‌پردازیم و در ادامه علایم خرابی سنسور اکسیژن را توضیح خواهیم داد. پس تا پایان این مطلب همراهمان بمانید.
جلوگیری از سرقت خودرو
- ردیابی لحظه‌ای و آنلاین خودرو
- هشدار روشن شدن خودرو
- خاموش کردن خودرو از راه دور
علائم خرابی سنسور اکسیژن چیست؟
خوشبختانه خراب شدن سنسور اکسیژن با علائمی همراه است که به شما نشان می‌دهد زمان تعویض سنسور اکسیژن فرا رسیده است. شما با دانستن این علائم می‌توانید پیش از ایجاد خرابی بیشتر در خودرو، زودتر اقدام به تعویض یا تعمیر سنسور کنید. از جمله‌ی علائم و نشانه‌هایی که می‌تواند به شما در تشخیص خرابی سنسور اکسیژن کمک کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. روشن شدن چراغ چک موتور
یکی از رایج‌ترین محرک‌های روشن شدن چراغ چک خودرو، خراب شدن سنسور اکسیژن است. اما از آنجا‌یی‌که روشن شدن این چراغ می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکلات مختلفی باشد، به‌محض اینکه چراغ چک موتور روی داشبورد شما ظاهر شد، باید به مکانیک مراجعه کنید تا با اتصال دستگاه دیاگ به پورت OBD خودرو به خطاهای ثبت شده در ECU خودرو دسترسی پیدا کرده و علت اصلی را تشخیص دهد.
درصورتی که ردیاب با قابلیت دیاگ داشته باشید، می‌توانید بدون نیاز به مراجعه به تعمیرگاه، خودتان به دیاگ آنلاین خودروی خود بپردازید. ردیاب دیاگ یکی از انواع ردیاب پیشرفته‌ی موجود در بازار است که به پورت OBD خودرو متصل می‌شود و با دسترسی به ECU، کدهای خطا را خوانده و بر روی اپلیکیشن موجود در تلفن همراه شما ارسال می‌کند. درصورتی که خودتان دانش فنی در حوزه‌ی خودرو و دیاگ داشته باشید، می‌توانید مشکل را تشخیص دهید و تنها برای رفع مشکل به مکانیک مراجعه کنید.
۲. ریپ زدن ماشین، عملکرد نامنظم موتور یا توقف ماشین
یکی از ابتدایی‌ترین علائم خرابی سنسور اکسیژن، ریپ زدن ماشین، کار کردن نامنظم، خاموش شدن ناگهانی خودرو هنگام استارت زدن و از دست دادن قدرت موتور است که همزمان با روشن شدن چراغ چک، اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات، هنگامی‌که خودروی شما شروع به حرکت می‌کند، این علائم ناپدید می‌شوند. با این حال نباید آن‌ها را نادیده گرفت و درصورت مشاهده‌ی هر یک، بهتر است که برای تشخیص مشکل به تعمیرگاه مراجعه کنید.
۳. افزایش مصرف سوخت
مصرف سوخت، با گذشت زمان به مرور افزایش می‌یابد. مخصوصاً در مورد خودروهای قدیمی‌تر و کاربراتوری معمولاً به‌دلیل فرسودگی اجزای موتور، مصرف سوخت افزایش می‌یابد. اما اگر خودروی شما قدیمی نیست و به‌طور غیرعادی این اتفاق رخ دهد، به‌احتمال زیاد علت آن خرابی سنسور اکسیژن است. خرابی سنسور اکسیژن در سیستم احتراق و سیستم سوخت‌رسانی خودرو اثر منفی دارد؛ زیرا اجازه می‌دهد تا مقدار زیادی سوخت به موتور تزریق شود، در نتیجه مسافت پیموده شده در مقابل سوخت مصرفی کمتر است.
۴. شنیدن صداهای غیرمعمول از موتور
شنیدن صدای غیرعادی از موتور می‌تواند یکی دیگر از علائم خرابی سنسور اکسیژن باشد. به‌طور کلی سه نوع صدا وجود دارد که به‌دلیل خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند ایجاد شود:
- صدای ضربه: این نوع صدا زمانی ایجاد می‌شود که مخلوط هوا و سوخت در موتور بیش از حد رقیق باشد.
- صدای دنگ دنگ: این نوع صدا زمانی ایجاد می‌شود که مخلوط هوا و سوخت در موتور بیش از حد غنی باشد.
- صدای تق تق: این صدا معمولا به‌دلیل شل شدن کانکتور سنسور اکسیژن ایجاد می‌شود.
بیشتر بخوانید: عیب‌یابی خودرو با شنیدن انواع صدای ماشین (۱۳ صدای رایج)
۵. خروج دود سیاه‌رنگ از اگزوز
یکی دیگر از علائم خرابی سنسور اکسیژن، خروج دود سیاه‌رنگ از اگزوز ماشین است. وظیفه‌ی اصلی سنسور اکسیژن ارسال اطلاعات به واحد کنترل موتور، متعادل کردن مقدار هوا و سوخت خودروی شما و در نتیجه جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه‌ای است. وقتی سنسور اکسیژن خراب می‌شود، ممکن است خودروی شما سوخت بیشتری را به موتور تزریق کند. این‌کار نه‌تنها منجر به هدر رفتن سوخت می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به خروج دود سیاه‌رنگ از اگزوز به‌دلیل سوختن گاز یا بنزین اضافی و باقی‌مانده در موتور ماشین نیز بشود.
البته دود سیاه ممکن است دلایل دیگری را نیز به‌دنبال داشته باشد. با مراجعه به مقاله‌ی «علت دود سیاه ماشین» می‌توانید با دلایل خروج دود سیاه رنگ و دیگر دودهای خروجی از اگزوز بیشتر آشنا شوید.
۶. استشمام بوی تخم‌مرغ فاسد از اگزوز
استشمام بوی تخم‌مرغ فاسد با خروج دود سیاه از اگزوز همراه است. دلایل دیگری نیز وجود دارد که منجر به ایجاد این بو در خودرو می‌شود، اما خراب شدن سنسور اکسیژن، رایج‌ترین دلیل بروز این مشکل است. خراب شدن سنسور اکسیژن، منجر به احتراق ناقص و تبدیل نشدن تمام سوخت به انرژی می‌شود. در نتیجه‌ی این امر، بخش زیادی از سوخت به بخارات مضر تبدیل شده که از موتور، خارج و با هوا مخلوط می‌شود. این بخارها شامل دی‌اکسید گوگرد است که بوی تخم‌مرغ فاسد می‌دهد.
۷. خرابی مبدل کاتالیزوری
از مهم‌ترین نشانه های خرابی سنسور اکسیژن خرابی مبدل کاتالیزوری است. مبدل‌های کاتالیزوری نیز مانند سنسورهای اکسیژن بخشی از سیستم آلایندگی خودرو هستند. این مبدل به کاهش گازهای سمی موجود در دود خروجی از اگزوز از جمله مونوکسیدکربن، اکسیدهای نیتروژن و هیدروکربن‌ها کمک می‌کند. اگرچه مبدل کاتابیزوری بخش عمده‌ای از سیستم آلایندگی خودرو را شامل می‌شود، اما برای عملکرد صحیح تا حد زیادی به سنسورهای اکسیژن متکی است. بنابراین درصورت خرابی سنسورهای اکسیژن و ارسال اطلاعات اشتباه به ماژول کنترل پیشرانه (PCM)، آسیب می‌بیند و ممکن است به‌طور کامل از کار بیفتد.
اگر با هر یک از علائم زیر مواجه شوید، متوجه خواهید شد که یک یا همه‌ی مبدل‌های کاتالیزوری خودرو خراب شده‌اند:
- افت‌کردن قدرت ماشین
- شنیدن صداهای غیرطبیعی از زیر ماشین
- نشت مایع خنک‌کننده
- روغن‌سوزی ماشین
- احتراق ناقص
۸. گرمای بیش از حد موتور
گرمای بیش از حد موتور یکی دیگر از نشانه های خرابی سنسور اکسیژن است که نسبت به سایر علائم نامبرده شده در این لیست کمتر رایج است اما متأسفانه برای این علامت، تا زمانی‌که سنسورهای معیوب تعویض نشوند، مشکل از بین نخواهد رفت.
۹. رد شدن در تست آلایندگی
بهترین روش تشخیص خرابی سنسور اکسیژن تست آلایندگی است. از نظر عملکردی، سنسور اکسیژن برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از لوله‌ی اگزوز طراحی شده است. از این‌رو، این سنسورها یک شرط مهم برای موفقیت در تست آلایندگی هستند و رد شدن مکرر در این تست، به‌معنای خراب شدن سنسور اکسیژن است.
۱۰. گاز نخوردن ماشین
سنسور اکسیژن اطلاعات مربوط به میزان سوخت مصرفی را به واحد ECU خودرو ارسال می‌کند. بنابراین، اگر آسیب ببیند، باعث می‌شود که ECU به‌سختی میزان سوخت مورد نیاز در هنگام شتاب ناگهانی را تنظیم کند و منجر به گاز نخوردن ماشین شود.
بهترین زمان تعویض سنسور اکسیژن، چه موقع است؟
سنسورهای اکسیژن مانند سایر اجزا و قطعات خودرو از قبیل، لنت ترمز، روغن موتور و…، نیاز به سرویس یا تعویض منظم ندارند. آن‌ها معمولا بین ۵۰۰۰۰ تا ۱۶۰۰۰۰ کیلومتر یا ۳ تا ۱۰ سال دوام می‌آورند و تنها به‌محض خرابی، باید تعویض شوند.
دلایل خرابی سنسور اکسیژن چیست؟
عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند باعث از کار افتادن سنسور اکسیژن شود. از جمله مهم‌ترین دلایلی که منجر به خرابی زودرس سنسورهای اکسیژن می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تمام شدن عمر سنسور اکسیژن: رایج‌ترین علت خرابی سنسور اکسیژن، مربوط به عمر آن و میزان مسافت پیموده شده است. با گذشت زمان، سنسور اکسیژن نیز مانند هر قطعه‌ی دیگری در خودرو فرسوده می‌شود و در نهایت به طور کامل از کار می‌افتد.
- آلودگی: یکی دیگر از شایع‌ترین عوامل خرابی سنسور اکسیژن، آلودگی است. برای مثال، اگر سنسور در معرض روغن یا مایع خنک کننده قرار گیرد، ممکن است خراب شود. علاوه بر این، تجمع رسوبات کربن روی سنسور یا ورود هر نوع زباله دیگری به سیستم ورودی هوا و سوخت نیز می‌تواند منجر به وقوع مشکلاتی در سنسور اکسیژن شود.
- دمای بالا: دیگر علت خرابی سنسور اکسیژن، دمای بالا است. به طور کلی، اگر سنسور اکسیژن در معرض دمای بالای گازهای خروجی قرار بگیرد به مرور زمان عمر آن کاهش می‌یابد و از بین می‌رود.
- بنزین بی‌کیفیت: استفاده از بنزین بی‌کیفیت نیز دیگر دلیل خرابی سنسور اکسیژن است. بنزین با کیفیت پایین می‌تواند گوگرد و سرب بیشتری تولید کند که این امر باعث آلودگی سطح سنسور اکسیژن و خراب شدن آن در طول زمان می‌شود.
- خرابی قطعات دیگر: در نهایت، یکی دیگر از دلایل خرابی سنسور اکسیژن ممکن است مربوط به وقوع مشکل در جای دیگری در سیستم کنترل آلایندگی اگزوز باشد. به‌عنوان مثال، یک واشر منیفولد اگزوز یا مبدل کاتالیزوری که نشتی دارد می‌تواند به آلاینده‌ها اجازه‌ی ورود به سنسور اکسیژن را بدهد و باعث از کار افتادن آن شود.
مطلب پیشنهادی: کدهای خطای دیاگ فارسی
چطور از خرابی سنسور اکسیژن جلوگیری کنیم؟
چندین کار وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری از خرابی سنسور اکسیژن و بروز مشکلات در آن انجام دهید، از جمله:
- اول اینکه، سطح روغن موتور خودروی خود را به طور مرتب چک کنید که از یک حد مجاز کاهش پیدا نکند. علاوه بر چک کردن دوره‌ای، کم شدن روغن ماشین یک‌سری علائم و نشانه‌‌ها دارد، مثل: روشن شدن چراغ چک، شنیدن صدای تق‌تق از موتور، استشمام بوی سوختن، کاهش شتاب خودرو و سفت و محکم شدن دنده چرخ که با توجه به آن‌ها می‌توانید خیلی سریع متوجه وجود مشکل در خودروی خود شوید.
- دوم، تا حد امکان از درجا کار کردن خودرو به مدت طولانی خودداری کنید. زیرا این کار می‌تواند باعث گرم شدن بیش از حد سنسور اکسیژن و از کار افتادن زودهنگام آن شود.
- در نهایت، سیستم کنترل آلایندگی خودروی خود را به طور منظم توسط یک مکانیک با تجربه بررسی کنید. با انجام این کار مطمئن می‌شوید که سنسور اکسیژن در شرایط ایده‌آل کار می‌کند یا خیر.
جمع‌بندی
به‌طور خلاصه نگه‌داشتن سنسور اکسیژن در شرایط سالم و تعویض آن در طی فواصل تعیین شده، باعث صرفه‌جویی در مصرف سوخت، کاهش انتشار آلاینده‌های موجود در اگزوز و کاهش خطر آسیب دیدن به مبدل کاتالیزوری می‌شود که البته همه‌ی این‌ها به تشخیص درست و به‌موقع علائم خرابی سنسور اکسیژن وابسته است. اگر شما بتوانید چنین نشانه‌هایی را سریعاً تشخیص دهید، می‌توانید از به‌وجود آمدن مشکلات دیگر و از همه مهم‌تر صرف هزینه‌های هنگفت جلوگیری کنید.
