رادیاتور جزء مرکزی سیستم خنککنندهی خودرو است که وظیفه‌ی نظارت و تنظیم دمای موتور خودرو را به‌منظور جلوگیری از گرم شدن بیش از حد آن برعهده دارد و هرگونه اختلالی در عملکرد آن می‌تواند عواقب بسیار وخیم و جبران‌ناپذیری مثل سوزاندن واشر سرسیلندر و آسیب رسیدن به بخش‌های حساسی مثل رینگ و یاتاقان‌ها را در پی داشته باشد که متاسفانه برخی از راننده‌ها نسبت به این مسئله آگاهی کافی ندارند. از این‌رو در این مقاله از وبلاگ ایگل، تصمیم داریم بیشتر به معرفی رادیاتور ماشین و عملکرد آن بپردازیم و در آخر علائم گرفتگی رادیاتور بخاری ماشین را بررسی کنیم.
جلوگیری از سرقت خودرو
- ردیابی لحظه‌ای و آنلاین خودرو
- هشدار روشن شدن خودرو
- خاموش کردن خودرو از راه دور
رادیاتور خودرو چگونه کار می‌کند؟
رادیاتور به خنک نگه‌داشتن خودروی شما کمک می‌کند، اما دقیقاً چطور این کار را انجام می‌دهد؟
موتور خودرو از طریق سوزاندن سوخت، نیروی مورد نیاز خود را برای کار کردن فراهم می‌کند. از این‌رو گرمای زیادی تولید می‌کند که لازم است در حین کار این گرما به‌نحوی تخلیه شود تا آسیب جدی به موتور وارد نشود. این‌جاست که رادیاتور وارد عمل می‌شود. رادیاتور بخش مهمی از سیستم خنککنندهی موتور است که به از بین بردن گرمای اضافی موتور کمک می‌کند. این قطعه، شامل مایع خنک‌کننده، شیلنگ‌هایی برای گردش مایع خنک‌کننده، یک فن و یک ترموستات برای کنترل دمای مایع خنک‌کننده است.
فرآیند خنک‌سازی زمانی شروع می‌شود که ترموستات جلوی موتور، گرمای اضافی را تشخیص می‌دهد. سپس مایع خنک‌کننده و آب از رادیاتور خارج و به موتور فرستاده می‌شود تا این گرما را جذب کند. هنگامی‌که مایع خنک‌کننده، گرمای اضافی را دریافت می‌کند به رادیاتور بازگردانده می‌شود. پس از بازگشت مایع خنک‌کننده به رادیاتور، پره‌های فلزی موجود در رادیاتور، گرمای مایع خنک‌کننده را با هوای بیرون خودرو مبادله می‌کند (زمانی‌که ماشین در حال حرکت نیست، مانند زمانی که در ترافیک هستید، فن سیستم به کاهش دمای مایع خنک‌کننده و دمیدن هوای خنک در آن کمک می‌کند) و این چرخه‌ی تبادل حرارت برای حفظ دمای موتور و جلوگیری از گرم شدن بیش از حد آن، به‌طور پیوسته تکرار می‌شود.
قطعات تشکیل دهنده‌ی رادیاتور ماشین
رادیاتور ماشین از چند قسمت اصلی تشکیل شده است که هر کدام در فرآیند خنک‌سازی نقش دارند. این قطعات عبارت‌اند از:
- هسته: هسته یک بلوک فلزی با پره‌های خنککنندهی فلزی است که به تخلیه‌ی هوای گرم کمک می‌کند.
- درپوش فشار رادیاتور: درپوش، از خروج بخار آب تا یک فشار خاص پیشگیری می‌نماید. زیرا با خارج شدن تدریجی بخار آب، آب رادیاتور کم خواهد شد و این می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
- مخازن ورودی و خروجی: مایع خنک‌کننده از درون این مخازن، به داخل و خارج از رادیاتور جریان می‌یابد. مایع داغ از طریق مخزن ورودی، وارد رادیاتور می‌شود و پس از خنک شدن از مخزن خروجی خارج شده و دوباره به موتور باز می‌گردد.
- شیلنگ‌های رادیاتور: مایع خنک‌کننده از طریق شیلنگ‌های رادیاتور در موتور جریان پیدا می‌کند. در واقع این شیلنگ‌ها، مخازن ورودی و خروجی رادیاتور را به همدیگر متصل می‌کنند.
- ترموستات: همانطور که قبلا ذکر شد، ترموستات دمای موتور را تنظیم می‌کند. اگر موتور نیاز به خنک شدن داشته باشد، ترموستات باز می‌شود تا مایع خنک‌کننده وارد رادیاتور شود.
- واتر پمپ: واتر پمپ، انتقال مایع خنک‌کننده را به‌سمت موتور، تسهیل می‌کند. این قطعه معمولا توسط تسمه‌ی محرک موتور کار می‌کند.
- مایع خنک‌کننده: این مایعی است که از طریق سیستم خنک‌کننده، پمپ می‌شود تا از گرم شدن بیش از حد موتور جلوگیری کند. همچنین به روغن‌کاری قسمت‌های مختلفی که در تماس با آن‌هاست نیز کمک می‌کند.
۴ علائم گرفتگی رادیاتور ماشین را بشناسید
مهم‌ترین علائم گرفتگی رادیاتور بخاری ماشین عبارتند از:
۱. گرم شدن بیش از حد ماشین
هنگامی‌که رادیاتور از کار بیفتد، به احتمال زیاد با گرم شدن بیش از حد و جوش آوردن ماشین مواجه می‌شوید. همچنین ممکن است متوجه خروج بخار از موتور خودروی خود شوید. اگر به‌طور مداوم گرمای بیش از حد را تجربه می‌کنید، ممکن است به‌دلیل خوردگی، زنگ زدگی و یا تجمع رسوبات و زباله‌هایی در داخل رادیاتور باشد که از گردش صحیح مایع خنک‌کننده در موتور جلوگیری می‌کند. در ابتدا، باید مایع خنک‌کننده را بررسی و تعویض کنید و ببینید که آیا تاثیری دارد یا خیر. سپس اگر تعویض مایع خنک‌کننده تاثیری نداشت، برای بررسی رادیاتور به مکانیک مراجعه کنید.
۲. نشت مایع خنک‌کننده
اگر لکه‌هایی از مایع خنک کننده را در محل پارک خودروی خود مشاهده کرده‌اید، احتمال دارد مشکل از نشتی یا ترک در رادیاتور باشد. محفظه یا پره‌های خنککنندهی رادیاتور ماشین در طول زمان می‌تواند آسیب ببیند، یا به‌دلیل استفاده از خنککنندهی با کیفیت پایین، آب لوله‌کشی به‌جای آب مقطر و عدم شست‌وشوی منظم رادیاتور دچار زنگ‌زدگی شدید شود که همین امر موجب نشت مایع خنک‌کننده از آن می‌شود. برای تشخیص این مشکل، حتما وسیله‌ی نقلیه‌ی خود را نزد یک مکانیک حرفه‌ای ببرید که با تست فشار، تشخیص دهد آیا رادیاتور شکسته است یا خیر. در صورت شکستکی رادیاتور باید به فکر تعویض آن باشید.
۳. تغییر رنگ مایع خنک‌کننده
مایع خنککنندهی خودرو باید به رنگ روشن (اغلب سبز، زرد یا نارنجی) باشد. اگر رنگ مایع خنککنندهی ماشینتان تغییر کرده است (به رنگ قهوه‌ای یا روغن زنگ زده) ممکن است به این معنی باشد که رادیاتور دچار زنگ‌زدگی شده یا رسوبات لجن در آن جمع شده است. برای حل این مشکل، در قدم اول می‌توانید رادیاتور را شست‌وشو دهید تا از شر مایع خنککنندهی قدیمی خلاص شوید. اگر با این کار مشکل حل نشد، ممکن است دلایل دیگری برای آلودگی مایع خنک‌کننده در موتور وجود داشته باشد. در این صورت، بهتر است که به مکانیک مراجعه کنید تا بتواند مشکل اصلی را تشخیص دهد.
۴. گرم نکردن بخاری ماشین
گرم نکردن بخاری ماشین نیز می‌تواند نشان از گرفتگی رادیاتور ماشین باشد. مایع خنک‌کننده و آب رادیاتور عامل گرم‌کننده‌ی بخاری است، حالا اگر سطح این مایع پایین باشد، یعنی کفاف این که رادیاتور بخاری را پر کند نمی‌دهد و وقتی رادیاتور بخاری گرم نشود، در نتیجه باد گرمی هم در کار نخواهد بود. به‌علاوه اینکه کم شدن سطح مایع موتور می‌تواند به‌علت نشتی از نقاط مختلف باشد که بسیار خطرناک است.
مطلب پیشنهادی: لیست کد خطای دیاگ
علت اینکه رادیاتور ماشین آب کم می‌کند چیست؟
یکی از مواردی که می‌تواند عملکرد صحیح سیستم را تحت‌الشعاع خود قرار دهد، کم شدن آب رادیاتور است. چنانچه آب رادیاتور کم شود، موتور آن‌چنان که باید خنک نشده و می‌تواند حتی منجر به سوختن سرسیلندرها نیز شود که تعویض و تعمیرات آن، نیاز به صرف هزینه‌ی گزافی دارد.
مهم‌ترین دلایل کم شدن آب رادیاتور عبارتند از:
- سوراخ شدن رادیاتور
- وجود نشتی در اتصالات و لوله‌ها
- خرابی واتر پمپ
- ورود آب به سیلندر
- نشت آب از منبع انبساط
- نداشتن ضدیخ و رسوب‌گیری موتور
- نشتی آب از بخاری
- نقص فنی ترموستات
- نشتی از در رادیاتور
- خرابی فن
علت گردش نکردن اب رادیاتور ماشین
علل مختلفی برای گردش نکردن آب رادیاتور ماشین وجود دارد که در ادامه به بررسی تعدادی از آن‌ها می‌پردازیم:
- انسداد لوله‌ها: تجمع رسوبات و جرم در لوله‌ها و مجاری رادیاتور می‌تواند باعث انسداد آن‌ها و عدم گردش آب شود. این رسوبات می‌توانند از زنگ زدگی، جرم و یا مواد شیمیایی موجود در آب به وجود آیند.
- خرابی پمپ آب: پمپ آب وظیفه‌ی پمپاژ آب در سیستم خنک‌کننده را بر عهده دارد. اگر پمپ آب خراب شود، ممکن است پروانه آن شکسته یا فرسوده شود و یا تسمه دینام که به پمپ آب متصل است شل یا پاره شود. در این صورت، آب به‌درستی در سیستم گردش نخواهد کرد.
- خرابی ترموستات: ترموستات دریچه‌ای است که در مسیر جریان آب قرار دارد و با توجه به دمای موتور، باز و بسته می‌شود. اگر ترموستات خراب شود و در حالت بسته باقی بماند، آب نمی‌تواند از موتور به رادیاتور و بالعکس جریان پیدا کند.
- کمبود سطح آب: اگر سطح آب رادیاتور پایین باشد، ممکن است پمپ آب به‌طور کامل در آب غوطه‌ور نباشد و نتواند به درستی آب را پمپاژ کند.
- نشتی در سیستم خنک‌کننده: اگر در سیستم خنک‌کننده نشتی وجود داشته باشد، آب از سیستم خارج شده و سطح آن پایین می‌آید. در این صورت، آب به‌درستی در سیستم گردش نخواهد کرد.
- هوا در سیستم خنک‌کننده: وجود هوا در سیستم خنک‌کننده نیز می‌تواند باعث ایجاد حباب در لوله‌ها و مجاری رادیاتور شده و از گردش صحیح آب جلوگیری کند.
- خرابی درپوش رادیاتور: درپوش رادیاتور وظیفه‌ی حفظ فشار در سیستم خنک‌کننده را بر عهده دارد. اگر درپوش رادیاتور خراب شود، فشار سیستم کاهش یافته و آب به جوش می‌آید. در این صورت، آب به‌درستی در سیستم گردش نخواهد کرد.
- خرابی واتر پمپ: واتر پمپ وظیفه‌ی گردش آب در موتور را بر عهده دارد. اگر واتر پمپ خراب شود، آب به‌درستی در موتور گردش نخواهد کرد و موتور بیش از حد گرم می‌شود.
نکاتی برای نگهداری از رادیاتور خودرو
در ادامه به معرفی چند روش برای نگهداری از رادیاتور ماشین می‌پردازیم:
۱. همیشه سطح آب رادیاتور را چک کنید
کم شدن آب رادیاتور همانطور که در بالاتر هم گفتیم می‌تواند ناشی از سوراخ شدن یا پوسیدگی لوله‌های گردش آب، سوراخ شدن رادیاتور، خراب شدن واتر پمپ، خرابی واشر سرسیلندر و… باشد و مشکلات پرهزینه‌ای را به‌وجود بیاورد. بنابراین تا حد امکان سعی کنید سطح آب مخزن رادیاتور را به‌صورت هفتگی چک کنید تا درصورت کم شدن سطح آن سریعا متوجه وقوع مشکل در رادیاتور بشوید.
۲. به‌صورت منظم آب داخل رادیاتور را تعویض کنید
سعی کنید آب داخل رادیاتور را به‌صورت ماهیانه یا سالیانه (بر اساس نوع خودرو)، تعویض و رسوبات ته‌نشین شده در لوله‌های رادیات را تمیز کنید.
۳. شیلنگ و لوله‌های رادیاتور را از نظر نشتی بررسی کنید
با توجه به اینکه برخی از قطعات رادیاتور از جمله شیلنگ‌ها و لوله‌ها به مرور زمان فرسوده می‌شوند، بهتر است هر چندماه یک‌بار آن‌ها را بررسی و درصورت مشاهده‌ی علائمی همچون: پوسیدگی، شکستگی یا ترک خوردگی آن‌ها را تعویض کنید.
۴. حواستان به درپوش رادیاتور باشد
در صورتی‌که درپوش رادیاتور دچار پوسیدگی یا واشرهای آن خراب شود، آب رادیاتور از مخرن بیرون ریخته و موجب جوش آورن خودرو می‌شود. از این‌رو همیشه باید به درب رادیاتور خودرو توجه داشته باشید.
مطالب پیشنهادی: ۱۴ مورد از رایج‌ترین مشکلات مکانیکی خودرو
در آخر اینکه
همانطور که اشاره شد، رادیاتور ماشین وظیفه‌ی بسیار مهمی در موتور خودرو برعهده دارد و درصورت خرابی یا عدم عملکرد درست آن، صدمات جدی به پیشرانه‌ی خودرو وارد می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود همواره از عملکرد صحیح این قطعه اطمینان حاصل کنید و از وجود ترکیب مناسب آب و ضدیخ در سیستم خنککنندهی اتومبیل مطمئن شوید. همچنین هر دو تا سه سال به تعمیرگاه مراجعه کرده و رادیاتور خودرو خود را رسوب‌زدایی کنید، تا نه‌تنها از ایجاد خلل در عملکرد رادیاتور و وارد شدن صدمات جبران‌ناپذیر به سایر قطعات خودرو، از جمله موتور جلوگیری کنید، بلکه عمر رادیاتور را نیز افزایش دهید.
