سنسور مپ (MAP) یا همان سنسور فشار مطلق منیفولد که معمولاً در موتورهای تزریق سوخت یافت میشود، یکی از سنسورهایی است که ماژول کنترل موتور (ECM) برای نظارت بر میزان ورودی جریان هوا به داخل موتور، از آن استفاده میکند. در صورت خرابی سنسور مپ و از کار افتادن آن، ECM نمیتواند تزریق سوخت را بدون داشتن اطلاعات دقیق از جرم هوا بهطور بهینه انجام دهد. در نتیجه، نسبت هوا به سوخت ضعیف شده و باعث بروز مشکلاتی در عملکرد موتور و فرسودگی زودهنگام آن میشود.
تشخیص خرابی سنسور مپ ممکن است دشوار باشد، از اینرو در این مقاله از ویلاگ ایگل به بررسی علائم خرابی این سنسور میپردازیم و دلایل خرابی آن را توضیح میدهیم.
جلوگیری از سرقت خودرو
- ردیابی لحظهای و آنلاین خودرو
- هشدار روشن شدن خودرو
- خاموش کردن خودرو از راه دور
محل نصب سنسور مپ خودرو کجاست؟
سنسور MAP را میتوان بسته به مدل خودرو در یکی از چند نقطهی مختلف، از جمله زیر داشبورد، روی فایروال (دیوار بین موتور و اتاق خودرو)، اطراف ناحیهی گلگیر داخلی یا نزدیک منیفولد ورودی قرار داد. البته ممکن است در برخی خودروها در نقاط دیگری نصب شود، از اینرو اگر سنسور مپ خودروی خود را در هیچ یک از نقاط نامبرده نیافتید، دفترچهی راهنمای ماشینتان را بررسی کنید.
هر چندوقت یکبار باید سنسور مپ را تعویض کنیم؟
مانند سایر قطعات خودرو، سنسور مپ نیز یک طول عمر مشخص دارد و باید بهصورت دورهای تعویض شود. زمان دقیق تعویض سنسور مپ در هر خودرو بسته به مدل و کارکرد آن متفاوت است، اما بهطور کلی بعد از هر ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار کیلومتر، سنسور مپ نیاز به تعویض دارد. البته بهدلیل خرابی زودهنگام سنسور مپ، ممکن است لازم باشد زودتر از موعد مقرر اقدام به تعویض آن نمایید.
خرابی سنسور مپ چه علائمی دارد؟
رایجترین علائم خرابی سنسور مپ، مصرف بد سوخت و روشن شدن چراغ چک موتور روی داشبورد است. همچنین ممکن است متوجه علائمی مانند خاموش شدن ماشین در حال حرکت یا مشکل در استارت زدن خودرو نیز بشوید. در ادامه لیست دقیقتری از علائم خرابی سنسور مپ را جمع آوری کردهایم دارد که باید بهدنبال آنها باشید:
۱. چراغ چک موتور روشن میشود
یکی از اولین علائم خرابی سنسور مپ روشن و خاموش شدن چراغ چک است. واحد کنترل موتور، بهطور مداوم تمام سنسورهای موجود در موتور خودروی شما را در حین رانندگی کنترل میکند. اگر مقادیر یکی از این سنسورها خارج از محدودهی مشخص شده باشد، چراغ چک موتور روشن میشود.
رایجترین کدهای خطای دیاگ مرتبط با سنسور مپ
اگر چراغ چک موتور را مشاهده کردید، بلافاصله خودروی خود را برای خواندن کدهای خطای دیاگ، اسکن کنید (این کدها را میتوان با اتصال دستگاه دیاگ به پورت OBD خواند). در صورتیکه سنسور MAP خراب شده باشد، کدهای زیر را دریافت خواهید کرد:
- P0068: خوانش سنسور مپ با خوانش سنسور موقعیت دریچهی گاز (MAF) در تضاد است.
- P0069: بین ولتاژ سنسور مپ و ولتاژ سنسور بارومتری (فشار هوا) تفاوت زیادی وجود دارد.
- P0105: مدار مپ، دچار خرابی یا نقص الکتریکی شده است.
- P0106: مدار مپ، دارای مشکل محدودهی فشار بارومتری نادرست یا مشکل در عملکرد است.
- P1107: سنسور MAP یک ولتاژ ورودی را به ECU (کامپیوتر خودرو) ارسال میکند که خیلی کم (0.5 یا کمتر) است.
- P0108: ولتاژ ورودی که سنسور به ECU ارسال میکند برای عملکرد صحیح موتور بسیار بالاتر از محدودهی معمولی است.
- P0109: سنسور، ولتاژهای متناوبی رو به ECU ارسال میکند (ورودی کم و زیاد میشود).
- P1107: ولتاژ مدار سنسور فشار بارومتری پایین است.
“توجه: گاهی اوقات سنسورهای مختلف یا حتی سایر قطعات معیوب هم میتوانند این کدها را ایجاد کنند. بنابراین وقتی این کدها را دریافت میکنید، بلافاصله اقدام به تعویض سنسور مپ نکنید. ابتدا سنسور مپ را آزمایش کنید تا مطمئن شوید مشکل از این سنسور است.”
مطالب مرتبط: آموزش دیاگ خودرو
۲. مصرف سوخت ماشین بالا میرود
یکی دیگر از علائم خرابی سنسور مپ افزایش مصرف سوخت است. زیرا سنسور مپ معیوب ممکن است که اطلاعات اشتباهی را به رایانهی خودرو ارسال کند و باعث شود واحد کنترل موتور، میزان سوخت بیشتری را به موتور خودرو تزریق کند.
۳. در حالت دور آرام، خودرو بهصورت خشن کار میکند
نسبت نامناسب هوا به سوخت را میتوان مهمترین علت لرزش ماشین در حالت ایستاده یا جهشهای تصادفی در سرعت، هنگام درجا کار کردن خودرو (دور آرام) دانست. البته بسیاری از قطعات معیوب دیگر در خودرو نیز میتوانند باعث بروز این مشکل شوند. بنابراین قبل از هرگونه اقدامی، ابتدا باید مطمعن شوید که مشکل از کدامیک قطعات خودرو است.
۴. ماشین آلایندههای بیشتری تولید میکند
برای داشتن سطح آلایندگی خوب در خودرو، باید مخلوط هوا و سوخت، کامل باشد. حتی یک خطای جزئی در سنسور MAP ممکن است باعث شود نسبت سوخت و هوا بههم بخورد و در نتیجه موجب افزایش تولید گازهای گلخانهای هیدروکربن و مونوکسیدکربن (در اثر افزایش مصرف سوخت) و همچنین اکسید نیتروژن (در اثر کاهش سطح سوخت) شود.
۵. بک فایر (Back Fire) یا خروج آتش از اگزوز را مشاهده میکنبد
اگر سوختی که از موتور خودرو عبور میکند بهدرستی در محفظهی احتراق مشتعل نشود، ممکن است به لولهی اگزوز ختم شود و در اثر داغ شدن بیش از حد لولهی اگزوز، مخلوط هوا و سوخت در آنجا مشتعل شود.
۶. ماشین سخت استارت میخورد
اگر فقط زمانی میتوانید موتور را روشن کنید که پایتان روی پدال گاز باشد، به احتمال زیاد مشکل از خرابی سنسور MAP است. موتور خودرو در لحظهی شروع به کار، نسبت به مخلوط مناسب هوا و سوخت بسیار حساس است. بنابراین هرگونه خطا در سنسور مپ باعث میشود که مقدار کمی سوخت به موتور برسد و در نتیجه، موتور اصلا روشن نشود.
۷. قدرت موتور کاهش پیدا میکند
یکی دیگر از وظایف سنسور مپ اندازهگیری بار موتور است. اگر ECM اطلاعات غلطی را از سنسور مپ دریافت کند که نشان میدهد میزان خلاء زیاد است، بار موتور را کم فرض میکند؛ بنابراین تزریق سوخت را کاهش میدهد و زمان احتراق را به تاخیر میاندازد. کاهش مصرف سوخت ممکن است خوب به نظر برسد، اما اگر مصرف سوخت خیلی کم شود، ممکن است موتور برای شتابگیری قدرت کافی نداشته باشد.
دلایل خرابی سنسور مپ خودرو
تا اینجای مقاله با علائم خرابی سنسور مپ آشنا شدیم. اما سوال مهمتری که ممکن است پیش بیاید این است که اصلا چه چیزی باعث خرابی سنسور مپ و از کار افتادن آن میشود. با توجه به این موضوع که عملکرد سنسور مپ هم به اجزای فیزیکی و هم به اجزای الکتریکی آن وابسته است، خرابی آن میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. از جملهی این دلایل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مانند اکثر سنسورهای الکتریکی موجود در خودرو، سنسورهای MAP نیز به آلودگی حساس هستند. بنابراین یکی از رایجترین دلایل خرابی این سنسور، انسداد آن بهدلیل وجود کثیفی یا پسماندهای موجود در محفظهی موتور است.
- اگر سنسور مپ از شیلنگ استفاده میکند، این شیلنگ ممکن است در طول زمان، به مرور مسدود شده یا دچار پارگی و نشتی شود و اطلاعات درستی را ارائه ندهد.
- در برخی موارد، ارتعاشات شدید ناشی از رانندگی، میتواند اتصالات سنسور مپ را شل کرده و باعث آسیب خارجی آن شود.
- کانکتورهای الکتریکی سنسور همچنین ممکن است در اثر گرمای بیش از حد ذوب شوند یا بهدلیل نزدیکی به موتور ترک بخورند.
در هر یک از این سناریوها، سنسور MAP نیاز به تعویض دارد.
مطلب پیشنهادی: کدهای خطای دیاگ فارسی
نحوهی عیبیابی سنسور مپ بهصورت مرحلهبهمرحله
قبل از هر اقدامی، ابتدا ظاهر فیزیکی سنسور MAP را بررسی کنید. با عیب یابی سیم کشی خودرو کارتان را آغاز کنید. کانکتور و سیمها را بررسی کنید و مطمعن شوید که سیمها ترک نخوردهاند، ذوب نشدهاند و اتصالات نیز شل نشدهاند. سپس سنسور را جدا و پینها را بررسی کنید. آنها باید صاف، تمیز و بدون هیچ نشانه،ای از خوردگی یا خمشدگی باشند. در مرحلهی بعد، شیلنگی (در صورت وجود) که سنسور را به منیفولد ورودی وصل میکند را بررسی کنید و مطمعن شوید که سالم است، اتصال آن به سنسور محکم است و داخل شلنگ آلودگی وجود ندارد.
در نهایت که همهی موارد را بهصورت فیزیکی بررسی کردید و مطمعن شدید که هیچ مشکلی وجود ندارد، میتوانید سنسور MAP را با استفاده از یک مولتیمتر دیجیتال تنظیم شده روی 20 ولت و یک پمپ خلاء آزمایش کنید که برای اینکار باید مراحل زیر را طی کنید:
- در حالیکه موتور خاموش است، کابل آرت مولتیمتر را به ترمینال منفی باتری وصل و ولتاژ باتری را در همان لحظهی اتصال بهسرعت چک کنید. این ولتاز باید حدود 12.6 ولت باشد.
- سوئیچ استارت را بدون روشن کردن موتور روشن کنید. در این حالت، مولتیمتر (معمولا) باید ولتاژی بین 4.5 تا 5 ولت برای رفرنس 5 ولت، 0 ولت برای کابل آرت و بین 0.5 تا 1.5 ولت برای سیم سیگنال در خودروهای غیر توربو و بین 2 تا 3 ولت را برای خودروهای توربوشارژ نشان دهد.
- حال موتور را روشن کنید. در این حالت مولتیمتر باید ولتاژی بین ۰.۵ تا ۱.۵ ولت را (در وسایل نقلیه بدون توربو شارژ) و 2/0 تا 2/5 ولت (در مدلهای توربوشارژ) نشان دهد.
- موتور را خاموش کنید اما سوییچ را روشن نگه دارید.
- سنسور MAP را فقط از ورودی جدا کنید.
- یک پمپ خلاء دستی را وصل کنید و ولتاژ جریان سیم سیگنال را یادداشت کنید.
- با استفاده از پمپ خلاء، خلاء سنسور را افزایش دهید.
- با افزایش خلاء، ولتاژ باید بهطور پیوسته کاهش یابد.
“اگر ولتاژ در هر دو آزمایش، تفاوت زیادی دارد یا تغییر ولتاژ نامنظم است، سنسور MAP معیوب است و باید تعویض شود.”
چگونه سنسور MAP معیوب را تعویض کنید
تعویض سنسور MAP در خودروهای مختلف نظیر پژو پارس، سمند، پراید و… متفاوت است و باید طبق دستورالعملهای ارائه شده توسط سازندهی خودروی خود پیش بروید. با این حال در اغلب خودروها شیوهی تعویض سنسور مپ به شرح زیر است:
- ابتدا مکان سنسور MAP را پیدا کنید. معمولا روی منیفولد یا نزدیک آن قرار دارد.
- هر برچسب یا پیچی که سنسور را در محل خود نگه داشته است، بردارید.
- کانکتور برق را قطع کنید. زبانهی قفل را به آرامی عقب بکشید و کانکتور را از سنسور MAP جدا کنید.
- در صورت استفاده از شلنگ خلاء، آن را از سنسور جدا کنید. بهتر است که با تعویض سنسور، شلنگ خلاء را نیز عوض کنید.
- سنسور جدید و قدیمی را مقایسه کنید و مطمعن شوید که شبیه به هم هستند.
- سنسور جدید را در موقعیت خود قرار دهید و آن را با پیچ محکم کنید. مراقب باشید بیش از حد پیچها را سفت نکنید، زیرا ممکن است به سنسور آسیب برساند.
- شلنگ خلاء را مجدداً وصل کنید.
- کانکتور برق سنسور را مجدداً وصل کنید. مطمئن شوید که بهدرستی در جای خود قرار گرفته است و زبانهی قفل بسته شده است.
- هر پیچ یا برچسبی که سنسور را در محل نگه میدارد را وصل کنید.
- همهی اتصالات را بررسی کنید تا مطمئن شوید همه چیز بهدرستی نصب شده است.
- در نهایت موتور را روشن کنید و سنسور مپ جدید را با استفاده از مولتیمتر تست کنید تا مطمئن شوید که بهدرستی کار میکند.
در نهایت
خرابی سنسور مپ یکی از مشکلات مکانیکی خودرو است که میتواند عملکرد خودرو را تحت تاثیر قرار دهد و مشکلات مختلفی را برای سیستم سوخت ایجاد کند. اگر کامپیوتر خودرو اطلاعات نادرستی از سنسور دریافت کند، میزان سوخت نادرستی را تحویل موتور میدهد. در نتیجه موتور قدرت خود را از دست داده و عملکرد ضعیفی خواهد داشت. اگر سوخت کمتر باشد، مخلوط سوخت و هوا رقیق است و باعث ضعیفشدن عملکرد خودرو میشود. بالعکس، اگر سوخت بیشتر باشد، مخلوط سوخت و هوا غلیظ میشود که مشکلات ایمنی بههمراه دارد.
با دانستن مواردی که در این مقاله به شما گفتیم میتوانید از خرابی زودهنگام این قطعه پیشگیری کنید و درصورت خرابی، بهموقع باخبر شوید و به آن رسیدگی کنید، پیش از آنکه مشکلات بزرگتری در خودرویتان پیش بیاید. اگر شماهم تجربهای در این زمینه دارید یا نکتهای در این مقاله گفته نشده است، در قسمت کامنتها با ما به اشتراک بگذارید تا بقیهی کاربران نیز از آن بهره ببرند.