در چند دهه‌ی اخیر شاهد پیشرفت‌‌های چشم‌گیری در خصوص توسعه‌ی آپشن‌های ایمنی خودرو بوده‌ایم. یکی از این آپشن‌ها، سیستم ترمز ABS خودرو است که با هدف افزایش کنترل راننده روی خودرو و کاهش احتمال تصادفات، طراحی و تولید شده است. در این مقاله از وبلاگ ایگل، قصد داریم بیشتر به بررسی ترمز ABS خودرو بپردازیم و چگونگی عملکرد، مزایا، قطعات و علائم خرابی آن را برایتان شرح دهیم. در ادامه‌ی این مقاله همراهمان بمانید.
جلوگیری از سرقت خودرو
- ردیابی لحظه‌ای و آنلاین خودرو
- هشدار روشن شدن خودرو
- خاموش کردن خودرو از راه دور
سیستم ترمز ABS خودرو چیست؟
ABS از نظر لغوی مخفف anti-lock braking system و به‌معنای سیستم ترمز ضد قفل است. این سیستم در زیر دسته‌ی آپشن های خودرو در حوزه‌ی ایمنی قرار می‌گیرد و وظیفه‌ی آن این است که از قفل شدن چرخ‌ها هنگام ترمزگیری جلوگیری کند و احتمال لغزش چرخ‌ها و بروز تصادف را کاهش دهد.
یکی از خطرات اجتناب‌ناپذیر هنگام ترمز‌گیری‌های شدید و رانندگی در جاده‌های لغزنده، قفل شدن چرخ‌های ماشین است. قفل شدن چرخ‌ها باعث می‌شود که بیشتر روی سطح جاده کشیده شوند. در نتیجه وقتی راننده ترمز می‌گیرد، خودرو مسافت زیادی را طی میکند تا متوقف شود. اتفاق معمول در این مواقع، منحرف شدن خودرو از مسیر حرکت و بروز تصادف است. ترمز ABS برای جلوگیری از این اتفاق طراحی شده است.
ترمز ABS از حسگرهای کامپیوتری و سوپاپ‌های کنترل برقی تشکیل شده است که سرعت چرخ‌ها را کنترل میکند و زمانی‌که قفل شدن چرخ‌ها را در شرایط اضطراری حس میکند، به راننده این امکان را می‌دهد که در عین فشار شدید پدال ترمز، کنترل خودرو را به‌راحتی در دست بگیرد.
ترمز ABS خودرو چگونه کار میکند؟
سیستم ABS از چهار جزء اصلی تشکیل شده است:
- سنسورهای سرعت چرخ: این سنسورها دائما دور چرخ‌ها و سرعت حرکت آن‌ها را اندازه‌گیری می‌کنند و در مواقع کاهش سرعت، اطلاعات لازم را به واحد پردازش سیستم ارسال می‌کنند
- واحد کنترل الکترونیکی (ECU): این واحد، اطلاعات را از سنسورهای سرعت چرخ دریافت و آن‌ها را پردازش میکند.
- سوپاپ‌های کنترل: این سوپاپ‌ها، فشار ترمز وارد شده به چرخ‌ها را کنترل می‌کنند.
- پمپ: از آنجایی‌که سوپاپ قابلیت کم کردن فشار ترمز را دارد، باید راهی برای بازگشت این فشار در سیستم وجود داشته باشد. کار پمپ، برگشت دادن فشار در سیستم پس از کاهش دادن فشار توسط پمپ است.
ECU به طور مداوم بر سرعت چرخش هر چرخ نظارت میکند. اگر ECU تشخیص دهد که یک چرخ به‌طور قابل توجهی کندتر از سرعت خودرو می‌چرخد (وضعیتی که نشان‌دهنده‌ی قفل شدن قریب الوقوع چرخ است)، سوپاپ‌ها را برای کاهش فشار هیدرولیک ترمز در چرخ آسیب دیده فعال میکند، بنابراین فشار ترمز روی آن چرخ کاهش می‌یابد و چرخ سریع‌تر می‌چرخد. سپس بلافاصله فشار را زیاد میکند تا دوباره کاهش شتاب و دوران در آن چرخ اتفاق بیفتد. کنترل‌کننده این اعمال را با سرعت زیادی انجام می‌دهد و تغییر سرعت چرخ، روند ثابتی تجربه میکند. این فرآیند به طور مداوم تکرار می‌شود. برخی از سیستم‌های ضد قفل می‌توانند فشار ترمز را 15 بار در ثانیه کاهش یا افزایش دهند.
با انواع ترمز ABS خودرو آشنا شوید
ترمزهای ABS انواع مختلفی دارند که بر اساس تعداد کانال‌ها و سنسورها در ۳ مدل دسته‌بندی می‌شوند.
۱. ABS چهار کاناله با چهار سنسور
در این مدل ترمز ضد قفل، برای هر چهار چرخ، یک سنسور سرعت و یک سوپاپ مجزا وجود دارد. به این ترتیب، ECU سرعت هر چرخ را به‌صورت جداگانه کنترل میکند. در نتیجه حداکثر ایمنی و کارآمدی در این سیستم به دست می‌آید.
۲. ABS سه کاناله با سه سنسور
این مدل، حساسیت کم‌تری نسبت به مدل قبلی دارد. هر یک از چرخ‌های جلو دارای یک سنسور سرعت و یک سوپاپ مجزا هستد. اما برای چرخ‌های عقب تنها یک سنسور سرعت (که در اکسل قرار دارد) و یک سوپاپ در نظر گرفته شده است که هر دو چرخ عقب به‌طور مشترک از آن استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه در این سیستم سرعت هر دو چرخ جلو به‌طور جداگانه بررسی می‌شود، حداکثر قدرت ترمزگیری در محور جلو وجود خواهد داشت. اما در مورد چرخ‌های عقب، چون به‌طور مشترک بررسی می‌شوند، احتمال قفل شدن یکی از چرخ‌ها وجود دارد.
۳. ABS تک کاناله با یک سنسور
این مدل (که معمولاً در ماشین‌‌های سنگین و وانت‌هایی با ABS چرخ‌های عقب یافت می‌شود.) دارای یک سنسور سرعت است که در اکسل عقب قرار دارد و یک سوپاپ که هر دو چرخ عقب را کنترل میکند. این سیستم همانند نحوه‌ی کارکرد محور عقب در مدل ۳ کاناله کار میکند، بنابراین احتمال قفل شدن یکی از چرخ‌های عقب وجود دارد.
معایب ترمز ABS چیست؟
با وجود اینکه مزیت سیستم ترمز ضد قفل بر همگان ثابت شده است، اما این سیستم بی‌عیب و نقص نیست. برخی از معایب ترمز ABS عبارتند از:
- در بسیاری از سیستم‌های ترمز ضد قفل همچنان خطا وجود دارد، به همین دلیل حتی در سرعت‌های معمولی هم اقدام به توقف وسیله‌ی نقلیه می‌کنند.
- هزینه‌های نگهداری از یک سیستم ترمز ضد قفل نیز مانند دیگر تکنولوژی‌ها، می‌تواند بسیار گران تمام شود. تا جایی‌که برخی رانندگان ترجیح می‌دهند خودرویی فاقد این سیستم داشته باشند.
- استهلاک بالای ABS به دلیل حساسیت قطعات و اجزای آن نیز از دیگر معایبش محسوب می‌شود. این مورد هم معضل هزینه بالای تعمیر و نگهداری را تشدید میکند.
عیب یابی ترمز ABS
برای عیب یابی ترمز ABS لازم است که علائم خرابی آن را بشناسید تا بتوانید به‌موقع نسبت به تعمیر آن اقدام نمایید. از مهم‌ترین علائمی که خبر خرابی ترمز ضد قفل را به شما می‌دهند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. روشن شدن چراغ ABS
خرابی ترمز ضد قفل در اغلب مواقع با روشن شدن چراغ هشدار ظهور پیدا میکند. بنابراین، به‌محض روشن شدن آن لازم است که برای عیب یابی ترمز ABS و تعمیر آن به مکانیک مراجعه نمایید.
چراغ هشدار ABS ممکن است به هر یک از دلایل زیر روشن شود:
- خرابی رله‌ی سیستم ABS
- جا‌به‌جا شدن سوکت‌های متصل به سنسورها
- سوختن فیوزها و سوکت‌ها
- وجود آلودگی در پمپ‌ها و سوپاپ‌ها یا نیم‌سوز شدن پمپ
- سطح روغن ترمز کاهش یافته باشد.
- خرابی یا آلودگی سنسورها
۲. پدال ترمز به فشار بیشتری نیاز دارد
در حالت عادی، فشار دادن پدال ترمز، به تلاش بسیار کمی نیاز دارد و پس از فشار دادن آن، بلافاصله اثر آن را در کاهش سرعت خودرو مشاهده خواهید کرد. اگر متوجه شدید که برای فشار دادن پدال ترمز، نیاز به تلاش بیشتری دارید، باید به فکر عیب‌یابی سیستم ABS و رفع آن باشید.
۳. قفل شدن پدال ترمز
اگر هنگام رانندگی در شرایط عادی، ترمزهای خودرو به‌طور مداوم قفل می‌شوند یا فشار دادن پدال ترمز برایتان دشوار است، احتمال از کار افتادن ترمز ABS وجود دارد و لازم است که برای تعمیر یا تعویض آن اقدام کنید.
۴. عملکرد نادرست سرعت‌سنج
سیستم ترمز ABS برای تعیین زمان قفل کردن ترمزها از سرعت‌سنج استفاده میکند. به‌این ترتیب، درصورتی‌که سیستم ترمز، اطلاعات سرعت را به اشتباه دریافت کند، احتمال قفل شدن ترمزهای خودرو هنگام رانندگی در شرایط عادی وجود خواهد داشت.
۵. عدم واکنش سیستم ترمز
یکی از خطرناک‌ترین علائم خرابی ABS زمانی رخ می‌دهد که پدال ترمز را تا انتها فشار می‌دهید اما ترمزهای خودرو هیچ‌گونه واکنشی نسبت به فشار دادن پدال ترمز نشان نمی‌دهند. در چنین شرایطی باید بلافاصله خودرو را خاموش کرده یا به نزدیک‌ترین تعمیرگاه مراجعه کنید.
۶. کارایی ضعیف خودرو در جاده‌های لغزنده
یکی دیگر از علائم خرابی ترمز ضد قفل، این است که هنگام رانندگی در هوای بارانی یا برفی، چرخ‌های خودرو در جاده‌های لغزنده به‌شدت دچار چسبندگی می‌شوند.
به‌طور خلاصه
از آنجایی‌که ABS از قفل شدن چرخ ها در حین ترمزگیری جلوگیری میکند، نقش مهمی در پیش‌گیری از تصادفات مرگ‌بار در سرعت‌های بالا و نجات جان سرنشینان خودرو دارد. امروزه تقریبا همه خودروهای تازه ساخت، در زمان تولید به این ترمز مجهز می‌شوند. اما اگر ماشین شما از این ترمز بهره‌مند نیست می‌توانید، ترمز معمولی ماشینتان را به ترمز ABS تبدیل کنید.
