آلودگی هوا یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی است که در سال‌های اخیر گریبان کلان‌شهرهایی چون تهران را گرفته است. یکی از عواملی که می‌شود که گفت در این آلودگی نقش دارد، احتراق ناقصی است که در خودروهای بنزینی اتفاق می‌افتد. برای حل این مشکل، خودروسازان، قطعه‌ای تحت عنوان کنیستر (Canister) را به خودروهای بنزینی اضافه کرده‌اند. اگر آشنایی کافی با این قطعه ندارید، تا پایان این مطلب از وبلاگ ایگل همراه ما بمانید تا به شما بگوییم که کنیستر چیست، چگونه کار می‌کند، کجا قرار دارد و چه نشانه‌هایی خبر خرابی آن را به شما می‌دهد.
جلوگیری از سرقت خودرو
- ردیابی لحظه‌ای و آنلاین خودرو
- هشدار روشن شدن خودرو
- خاموش کردن خودرو از راه دور
وظیفه کنیستر چیست؟
بنزین در اثر مجاورت با گرمای احتمالی محیط و همچنین گرمای تولید شده‌ی اجزا و سیستم‌های فنی خودرو، به‌سرعت تبدیل به بخار می‌شود. این بخار گاهی از باک خارج شده و با انتشار در محیط، منجر به آلودگی هوا می‌شود. بر این اساس، خودروسازان به‌منظور تولید آلایندگی کمتر و همچنین کاهش مصرف سوخت، قطعه‌ای به‌نام کنیستر را روی خروجی محفظه‌ی سوخت خودروهای خود قرار داده‌اند.
اما کنیستر چیست؟ کنیستر، درواقع یک مخزن مملو از زغال فعال (carbon active) است که یک شلنگ ورودی بنزین از باک و یک شلنگ خروجی به سمت موتور دارد. این قطعه که جزئی حیاتی از سیستم کنترل آلایندگی خودرو (EVAP) محسوب می‌شود، وظیفه دارد که بخار موجود در سوخت را جذب کند تا با جلوگیری از وارد شدن بخارات به اتمسفر، از آلودگی هوا جلوگیری کند. این بخارات جذب شده، دوباره توسط سوپاپ پاکسازی به موتور بازمی‌گردند تا در آن‌جا سوزانده شوند.
“استفاده از کنیستر در سال ۱۹۷۰ در صنعت خودروسازی رواج یافت.”
کنیستر چگونه کار می‌کند؟
همانطور که در بالاتر هم گفتیم، کنیستر یک مخزن مملو از زغال است که وظیفه دارد دود و بخارات جمع شده در باک بنزین را جذب کند. زغال موجود در این بخش، از نوع کربن فعال است که بسیار متخلخل ساخته شده است. این سطوح متخلخل، همچون اسفنج می‌تواند تا جای ممکن بخارات بنزین را جذب کند و در خود نگه دارد.
برای جلوگیری از اشباع شدن کنیستر با بخارات سوخت، شیر برقی کنیستر که در منیفولد هوا تعبیه شده است، بخارهای ذخیره شده را به منیفولد ورودی موتور هدایت می‌کند. این‌کار معمولاً زمانی انجام می‌شود که خودرو روشن شده و موتور در حال کار است، زیرا در این‌حالت می‌تواند بخارات به دام افتاده را به‌عنوان بخشی از فرآیند احتراق با خیال راحت بسوزاند.
محل نصب کنیستر در خودرو، کجاست؟
محل نصب کنیستر، بسته به نوع و مدل وسیله‌ی نقلیه می‌تواند یکی از ۵ نقطه‌ی زیر در خودرو باشد:
- محفظه‌ی موتور: در برخی از وسایل نقلیه، کنیستر در محفظه‌ی موتور و (معمولا) نزدیک فایروال یا نزدیک به خود موتور قرار دارد. همچنین ممکن است که نزدیک یا روی دیوار جداکننده‌ی محفظه‌ی موتور از کابین خودرو، نصب شود.
- زیر خودرو: در بسیاری از خودروها، کنیستر در زیر خودرو و نزدیک به محور عقب یا در مجاورت باک سوخت نصب می‌شود. نصب کنیستر در این محل از آسیب دیدن آن جلوگیری می‌کند و به آن اجازه می‌دهد تا بخارات سوخت را راحت‌تر از مخزن سوخت بگیرد.
- گلگیر: در برخی از خودروها، کنیستر در ناحیه‌ی گلگیر و معمولاً پشت یک پوشش پلاستیکی یا سپر قرار می‌گیرد.
- نزدیک مخزن سوخت: از آنجایی‌که وظیفه‌ی اصلی کنیستر جذب بخارات سوخت از مخزن سوخت است، اغلب در نزدیکی باک (روی مخزن سوخت یا در نزدیکی آن) قرار می‌گیرد.
- داخل مخزن سوخت: در برخی از وسایل نقلیه‌ی مدرن، به‌ویژه خودروهای هیبریدی و الکتریکی، کنیستر را می‌توان مستقیماً با مخزن سوخت ادغام کرد.
“مکان نصب کنیستر می‌تواند بسته به طراحی و سازنده‌ی خودروی شما متفاوت باشد. برای پیدا کردن محل دقیق نصب این قطعه در خودروی خود، می‌توانید به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید یا از یک مکانیک مجرب راهنمایی بگیرید.”
علائم خرابی کنیستر چیست؟
موارد زیر رایج‌ترین علائم خرابی کنیستر خودرو هستند:
۱. چراغ چک موتور روشن می‌شود
قبل از اینکه شما متوجه خرابی کنیستر شوید، کامپیوتر ماشینتان (ECU) وجود مشکل در کنیستر را تشخیص می‌دهد و با روشن کردن چراغ چک آن را اعلام می‌کند. البته از آنجایی‌که کنیستر یک قطعه‌ی تا حدودی مستقل در خودرو است، معمولاً اولین موردی نیست که مکانیک‌ها هنگام روشن شدن چراغ چک خودرو به دنبال آن هستند. بنابراین باید به‌دنبال نشانه‌های دیگری نیز باشید تا بتوانید به‌درستی منبع مشکل را تعیین کنید.
روشن شدن چراغ چک خودرو دلایل متعددی دارد، برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله‌ی «دلیل روشن شدن چراغ چک» مراجعه کنید.
۲. انتشار آلایندگی خودرو افزایش می‌یابد
عملکرد اصلی سیستم EVAP جلوگیری از ورود بخارات اضافی بنزین به محیط و ایجاد آلودگی است. اما درصورتی‌که کنیستر خراب شود، این عملکرد به‌درستی انجام نشده و باعث می‌شود که خودروی شما در تست آلایندگی رد شود.
۳. عملکرد خودرو کاهش می‌یابد
اگر کنیستر خراب شود، روی عملکرد موتور تاثیر می‌گذارد، در نتیجه ممکن است با افزایش مصرف سوخت، کاهش شتاب خودرو، مشکل در استارت زدن ماشین خود، یا درجا کار کردن خشن ماشینتان مواجه شوید.
۴. بوی بنزین در داخل یا اطراف خودرو، به مشام می‌رسد
اگر بوی بنزین دائما احساس شد، ممکن است مشکل از شلنگ‌های متصل به باک بنزین، درب باک و حتی مخزن بنزین باشد. اما درصورتی‌که این بوی بنزین، تنها گاهی قابل استشمام باشد، نشانه‌ی خرابی کنیستر است. وقتی که کنیستر خراب می‌شود، نمی‌تواند بخارات سوخت را قبل از خروج از موتور، جذب کند. این بخارات سمی گاهی اوقات می‌توانند در داخل کابین جمع شوند، در نتیجه بوی بنزین شدیدی در ماشینتان به مشام می‌رسد. قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض این بخارات می‌تواند باعث سردرد، گیجی و حتی از دست دادن هوشیاری شود.
۵. بخارات بنزین از باک خارج می‌شوند
علاوه‌بر موارد ذکر شده، اگر درب باک بنزین خودرو را باز کردید و بخارات بنزین با فشار از آن خارج شدند، بدین معناست که دریچه‌ی قطع‌کن کنیستر خراب شده است.
طول عمر کنیستر چقدر است؟
طول عمر کنیستر در یک وسیله‌ی نقلیه، بسته به عوامل مختلفی از جمله مدل وسیله‌ی نقلیه، شرایط رانندگی و چگونگی رعایت نکات نگهداری خودرو، می‌تواند متفاوت باشد. به‌طور کلی، کنیستر به‌گونه‌ای طراحی شده است که بادوام باشد و بتواند سال‌ها دوام بیاورد. در ادامه، برخی از مواردی که روی عمر کنیستر تاثیر گذار هستند را با همدیگر مورد بررسی قرار می‌دهیم:
۱. شرایط محیطی: اگر در مناطقی با تغییرات شدید دمایی، رطوبت بالا، یا در جاده‌های خاکی رانندگی می‌کنید، ممکن است خرابی زودهنگام کنیستر را تجربه کنید.
۲. عادات رانندگی: اگر عادت به رانندگی تهاجمی و با سرعت بالا دارید، کنیستر ماشینتان فشار بالایی را متحمل می‌شود که این امر می‌تواند منجر به سایش و بروز مشکلات احتمالی در آن شود.
۳. کیفیت سوخت: سوخت بی‌کیفیت یا آلوده می‌تواند مواد مضر را به سیستم EVAP وارد کند و به طور بالقوه باعث آسیب رسیدن به کنیستر و سایر اجزا شود.
۴. شیوه‌های تعمیر و نگهداری: تعمیر و نگهداری و سرویس دوره‌ای کنیستر، به شما می‌کند که خرابی‌های آن را قبل از شدیدتر شدن تشخیص دهید.
۵. میزان بنزین هنگام سوخت‌گیری: پر کردن بیش از حد مخزن سوخت هنگام سوخت‌گیری، سوخت اضافی را وارد سیستم EVAP می‌کند که این امر، کنیستر را اشباع کرده و کارایی آن را در طول زمان کاهش می‌دهد.
“به‌طور معمول، بازه‌ی زمانی خاصی به‌منظور تعویض کنیستر وجود ندارد، اما برای اینکه کنیستر عملکرد مناسبی داشته باشد و عمر آن خیلی زود تمام نشود، مهم است که برنامه‌ی سرویس دوره‌ای خودروی خود را جدی بگیرید، در زمان‌های مقرر نگاهی به وضعیت کنیستر بیندازید و درصورت مشاهده‌ی علائم خرابی، سریعا به آن رسیدگی نمایید.”
به طور کلی
در پاسخ به سوال کنیستر چیست؟ می‌توان گفت که کنیستر بخشی ضروری از سیستم کنترل آلایندگی خودرو (EVAP) است که با جلوگیری از انتشار بخارات سوخت در هوا، به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مضر و حفاظت از محیط زیست کمک می‌کند.
کنیستر یک قطعه‌ی بادوام است که می‌تواند سال‌ها بدون مشکل کار کند. با این حال، رعایت نکاتی همچون توجه به شیوه‌ی صحیح رانندگی، رعایت اصول تعمیر و نگهداری خودرو، استفاده از سوخت باکیفیت و مراجعه‌ی به‌موقع به مکانیکی در صورت مشاهده‌ی علائم خرابی کنیستر، می‌تواند طول عمر مفید کنیستر را افزایش دهد.
